Poeti

Takova Viktorin dhe, ashtu siç bëjmë çdoherë kur ai vjen në Tiranë, morëm rrugën për te Kafe Shelgu, atje thellë korijeve frushkulluese.

Tryezën pranë dritares së madhe prej druri, ku na pëlqen të ulemi, e gjetëm të lirë dhe, me të zënë vend, Viktori zgjati kryet drejt saj dhe, duke vështruar pemët gjer përtej, tha:

- Ah, kur isha fëmijë, në dhomën time kisha një dritare ja, si kjo, prej druri të pa bojatisur, nga ku dukej, si edhe këtu, një korije e bekuar, e cila shtrihej prapa shtëpisë sonë të stërmadhe. Ndonëse tek ajo futesha çdo ditë dhe qëndroja me orë të tëra, duke kundruar lulet e bardha të pemëve në pranverë, gjethet e verdha në vjeshtë, brymën në dimër, diellin e fshehur mes gjetheve në ditët e bymyera të verës; ndonëse jam mekur së dëgjuari këngët e zogjve të pafundmë të saj, këmbyerazi si në koret e lashtë, njëherë në një krah e një herë në krahun tjetër, sot duket sikur mes përmes asaj parajse, nuk jam harbuar asnjëherë, dhe, se gjithçka që kujtoj e sjell ndër mend, s’është gjë tjetër veçse një përftim nga leximi apo rrëfimet e të tjerëve. Çudi…

- Unë them se ke pasur fat me atë korije dhe me atë dritare. Po çfarë po sheh tani; ku je përqendruar?

- O, që këtu ku jam unë, duket qartë një fole dallëndyshesh, poshtë sprethit të gjerë. Po si nuk e kam vënë re më parë?

- Do të jetë fare e re; dallëndyshet sapo janë kthyer nga shtegtimi dhe, me siguri ajo fole është ende e patharë mirë.

- Po, po; ah si do të çuçuritin të vegjlit e dallëndysheve me të dalë nga vezët, aty në atë shtëpizën e përmallshëme; do të çuçuritin e do të nanurisin netëve në një gjumë mjaltë të ëmbël si edhe ai i bebeve!

- Këto korije janë gjithmonë përplot zogj.

- Korije që vrungullojnë, që i përfshin era kënga dhe shirat pikëllues. Por tashmë rrëketë e ujërave vrujojnë mes përmes barit si të fshehura dhe, papritur shfaqen e feksin tek varen nëpër rrëpira.

- Po zymbylat blu si të mavijosura nga vetëtimat që çelin përgjatë këtyre rrëkeve?

- Çelin herët këto zymbyla, çelin ende pa u ngrohur mirë moti dhe, ashtu të brishtë dhe erëlehtë, të gëzojnë kur i sheh.

- Vetëtimat e ngrenë barin kur kalojnë fushave, e ngrenë dhe e kreshpërojnë.

- E mban mend kur vinim këtu në tetor? Fluturonin në ajër njëherësh zogjtë shtegtarë dhe gjethet e trembura; zogjtë iknin larg e nuk ktheheshim më, kurse gjethet tuhateshin përtokë pak më tutje...

- Zogjtë atëherë iknin, ndërsa tashmë kanë nisur të vijnë radhë - radhë.

- Unë i falënderoj nga zemra zogjtë që kthehen si për të na parë; është vërtet prekës kthimi i tyre! Por, kur po udhëtoja për në Tiranë, foletë e tyre nëpër pemët ndanë rrjedhës së lumenjve dhe ndanë arave, m’u dukën si të harruara, s’di përse!

- Çfarë po shkruan, domethënë, çfarë ke në dorë?

- Përmbylla një libër me haiku, por ndoshta një libërth; gjithsej janë veçse njëqind haiku, të cilat do t’i vendos nga dy në çdo faqe. Prandaj erdha në Tiranë këtë herë, që të dorëzoj librin për botim.

- O, sa mirë, sa mirë! Nuk të kam lexuar ndonjëherë haiku, jam kureshtar të shoh se si i ke.

- I kanë pëlqyer sa s’thuhet ata që m’i kanë lexuar deri tani dhe, besoj se janë treguar të sinqertë; ti e di që unë nuk sforcoj njeri dhe i lë të gjithë të shprehen pa rezervë. Por edhe nëse më pyet se, çfarë mendoj unë vetë për to, po të them se janë vërtet shumë të bukura. I krijoj me qejf të shfrenuar dhe, nganjëherë çuditem se si nuk ka lindur haiku në Shqipëri! E do gjuha shqipe dhe e shpirtëzoi menjëherë. O, shihi shihi gjethet që kanë rënë që vitin e kaluar; ende nuk janë kalbur e nuk janë baltëzuar.

- Ndonjë gjethe të thatë ka ende aty – këtu edhe sipër nëpër degë.

- Të gjitha do të bien e do të zhduken plotësisht me të shpërthyer vrullshëm blerimi i ri.

- O, atëherë do të jetë ngrohur sa ç’duhet toka, ashtu siç ngrohet edhe veza nga klloçka.

- A dëshiron të të recitoj një haiku? Haiku recitohet me dhembje, miku im, pavarësisht se është përshkrues dhe lirik. Ndërkohë po të përzgjedh një: lot lot / shkrehin e derdhin / shelgjet mbi ujëra…

- Po, më pëlqeu menjëherë. Por, siç e di edhe ti, haiku nuk shijohet tërësisht, kur e lexon në një rrethanë si kjo e jona; haiku kërkon vetminë dhe meditimin.

- Gjatë kohës që shkruaja këtë libër, u shqetësova dhe u sëmura aq ligsht, sa më këpuste gjumi orë e pa orë, i përfshirë nga ca ethe përvëluese. Le pastaj po të dilja në rrugë; edhe nëse më përshëndesje gjithë respekt, do të më bëhej sikur më fyeje dhe më poshtëroje.

- Dihet kjo; nuk ka artist që të mos jetë i prekshëm sa edhe fëmijët, kur është në krijim e sipër. Dëgjo; kur ta botosh librin, dua të më japësh një kopje sa më parë.

- O, sa me qejf do të ta jap!

- Por se ç’kisha ndër mend të të thosha? A, a u kujtova; m’i jep sa më shpejt ato markat dhe ato frangat belge që ke në shtëpi, që të t’i këmbej në lekë, përndryshe do të të mbeten në dorë, më keq se ato rublat e Carit të Rusisë, që kishte gjyshi im një herë e një kohë. Ta kam rrëfyer atë historinë e gjyshit tim, apo jo, që shfrynte lart e poshtë: nuk bie Cari, o gomerë; ç’është ky Lenin që na paska dalë? Nuk i këmbeu e nuk i këmbeu asnjëherë ato farë rublash me ndonjë monedhë tjetër të qëndrueshme dhe, i mbetën stivë në sënduk aq sa tepruan që të luaja edhe unë dyqanesh një ditë prej ditësh. Por ty nuk të falet t’i humbasësh ato para, të cilat, ata miqtë e tu të diasporës t’i kanë dhënë gjithë bujari e fisnikëri.

- O Zot, kam shumë nevojë për para dhe do t’i sjell të m’i shkëmbesh sa më parë ato marka e ato franga. Bobo, një numizmatikë e vërtetë! Por rrezik se s’t’i shkëmben më ndokush; ndoshta ato janë hequr fare nga qarkullimi tani që na doli gjumi neve, domethënë mua. Ah, shih, shih atë pëllumbin që u bë i tëri blu, sapo fluturoi mbi ujin e basenit të shatërvanit!

- Shumë bukur, oh sa bukur! Pije atë kafen dhe atë konjakun, sepse të mbledhin. Dukesh që atje tutje që je i drobitur; do të të përcjell unë si përherë, gjer te stacioni i furgonave.

- Po, do të më përcjellësh se s’bën. Nuk kam asnjë gjysmë leku me vete.

- Mirë, mirë…

- Dy net më parë, tek po çlodhesha mes parkut, i ulur në një stol, hëna e re që po shëtiste nëpër udhëzat dredhuese, më solli tronditshëm ndër mend Xhulin, të dashurën timë të fundit; ty të kujtohet Xhuli. Bionde, arrogante dhe e paparashikueshme. Xhulit i djallëzohej fytyra, kur zhvishej.

- Hiqe këtë kapele si prej oxhakfshirësi që e mban mbi krye dhe, vish ca rroba të tjera më të reja dhe më të çelëta; nxin i tëri si të ishe një prift i rrëgjuar. Dalim dhe i blejmë bashkë kur të vish herën tjetër, sepse, po të jetë për ty, ti as që do t’ia dish fare.

- Oh, sa më pëlqeu ky konjaku; ç’lëng këndellës! Të marrim edhe nga një!

- Patjetër…

- Ku do t’i shohim lejlekët sivjet; do t’i gjejmë gjëkundi?

- Eh…

Në furgon hipi me zor të madh, duke vënë pëllëmbët mbi gjunjë gjersa zu vend te një ndenjëse pranë dritares. Sakaq, e mora veç shoferin dhe, pasi ia pagova paratë e biletës, e porosita ta kishte kujdes Viktorin, sepse, fundi i fundit, e kishte edhe klient të përhershëm, Ç’ke ti, ma ktheu shoferi me fytyrë të prishur, ik pa merak, ik pa merak; profesorin e respektojmë të gjithë...

Tirazhin prej vetëm treqind kopjesh të librit me haiku, të titulluar Psherëtima shiu, e tërhoqa unë pas një jave në shtypshkronjë, sepse Viktorin e kishte zënë një grip e nuk po i shqitej. Vajta te stacioni i furgonave, ku hipte Viktori dhe takova shoferin kolerik:

- Kam një porosi të Viktorit, - iu drejtova – ja, këto pakot me libra. Ku do t’i vendosim? Kur të mbërrish në vend do të vijë t’i tërheqë kunati i Viktorit; s’di a e njeh? Por vëri, vëri me kujdes njëherë, ne furgon, sepse ti e di vetë sa maniak është ai miku ynë.

- Aman or’ të keqen, aman! Unë e di ç’hoqa me atë të uruar herën e fundit që hipi këtu në makinën time! Për pak i vura flakën kësaj gërdallë, por u përmbajta, sepse ushqej kalamajtë me të. - dhe i ra fort me pëllëmbë furgonit mbi llamarinë.

- Po nxirre të shkretën se na vdiqe!

- Ai Viktorziu na u dhje i tëri aty në qoshe ku qe ulur, me atë republikën në kokë! Oh, ç’hoqëm! Më zbritën nga makina një e nga një të gjithë pasagjerët e shkretë që në gjysmë të rrugës. U qelbën more, u mbytën fare e s’u bënte punë as shamia që vunë në hundë! Viktorin ku ta zbrisja, pa?

- Dale pak dale; kjo mund t’i ndodhë kujtdo; njerëz jemi...

- Vetëm unë dhe Viktori mbetëm në makinë, hapa nja dy xhama, ndeza motorin dhe e çova drejt e në shtëpinë e tij, që lavdi Zorit, e dija ku e kishte. Por pikërisht atëherë mua, që e kisha sharë tërë kohës, me veten time, m’u dhimbs. O, sa m’u dhimbs, kur ata të familjes iu lëshuan në surrat me lloj - lloj qortimesh e mallkimesh, me të vënë re se si ishte katandisur! I shkreti profesor; nuk bëzani fare, a thua se ishte pa gojë!

- Mirë mirë; urdhëro paratë për librat; tamam janë?

- Lëri ore paratë për librat; s’dua para për to.

- Në rregull atëherë. Dëgjo; një ditë, hehe, do të shesësh mend andej – këndej që të ka hipur në makinë Viktori; more vesh?

Kështu i thashë shoferit, por e dija që, kur të vinte nata nuk do më zinte gjumi. Kurrsesi...

2005