Tuesday, March 30

Ditë e bukur


Sa shumë priresh t’i gëzohesh një dite të bukur dimërore me orë të shkurtuara, që hapet pas një jave të tërë të zymtë plumb, me shira të pandalshëm dhe me një ndriçim aq të pakët sa, të lodhen sytë dhe të dhemb koka!
Kështu pra kështu; në një ditë të tillë, gjithë ngjyra tejdukëse, mu si ajo lulja e brishtë që çel ngutshëm në pjerrësinë me erë të shkëmbit, po ecja nëpër rrugët e Tiranës, me të cilat jam dashuruar pandashmërisht që prej gjashtëdhjetë vitesh.
Shihja njerëzit që venin e vinin, reklamat e reja që ishin shpërndarë nga të katër anët dhe, përpiqesha të thithja sa më tepër aktualitet, siç thuhet rëndom mes shkrimtarëve dhe gazetarëve…
Më kishte përfshirë vetvetiu një këndellje gati fëmijërore prej dritës dhe, nuk desha kurrsesi të mërzitesha, apo të shqetësohesha nga ndonjë punë që mund të më nxirrte andrralla…
Pas nja tridhjetë minutash lart e poshtë u futa pa e kuptuar në Pazarin e Ri dhe, po shkrihesha duke parë dyqanet e ngjeshur njeri pas tjetrit, me lloj – lloj mallrash jashtë dhe brenda, kur dëgjova një zë të njohur që më thirri nga trotuari përballë:
- Epaminonda…
Hehe; ishte poeti XX, miku im i mirë, që me sa dukej, ishte shëruar tashmë plotësisht dhe ja, kishte dalë të shëtiste ca, ndoshta ashtu si edhe unë. Isha mësuar prej vitesh të më drejtohej në fillim të takimit, apo të bisedave me emra nga më të çuditshmit, për të përftuar një sens humori, por sidoqoftë Epaminonda nuk më kishte thirrur asnjëherë më parë; me Maksimilian, bie fjala isha mësuar, me Lukrec gjithashtu, por këtë radhë, ku ta dish nga e gjeti Epaminonda?
Kishte veshur një kostum të zi elegant, që i rrinte më së miri në trup, apo nuk ishte dobësuar dhe e kishte rrafshuar barkun! Po kot nuk më kishin thënë të gjithë pa përjashtim ata që i kishin shkuar për vizitë XX në shtëpi se, ai sakaq ishte për mrekulli. Me sa dukej, do të më shqitej njëherë e përgjithmonë nga mendja ajo kronika e shpifur televizive, ku miku im poet, i përhumbur dhe i pandërgjegjshëm, i mjerë dhe i mbaruar, qëndronte ndenjur mbi barelë, në kabinën e një autoambulance që do ta shpinte në aeroportin Nënë Tereza, prej nga do ta nxirrnin jashtë shtetit, për një kurim më të specializuar…
Po po; do të më fshiheshin nga mendja ato plane, që nuk e kuptoj dot se, kush këmbëngul me arrogancë, me poshtërsi dhe tinëzi që të xhirohen e të transmetohen për publikun, duke shkelur dhunshëm privatësinë e njeriut, pa le të një artisti?!
Po çfarë po broçkullisja; dale, dale…
Kapërceva trotuarin, ashtu sipas zakonit tim të keq, duke u shkarravitur përmes makinave të egra (të egra, siç janë edhe kafshët të egra) dhe e rroka fort për qafe mikun tim të mirë. Mikun tim të mirë.
- O Zot, nuk isha më kot i lumtur unë sot, që me t’u ngritur nga krevati, në mëngjes; ja çfarë më priste! Do të takoheshim bashkë! Ke dalë për qejfin tënd, apo je nisur të kryesh ndonjë punë?
- E posi,shtatë janë ato, shtatë...
- Më foli për ty para tri ditësh edhe Fredi; i vajta në shtëpi XX , më tha; o, ishte shumë mirë...
- Fredi, ai i shkurtri fare, ai i gjati fare. E, shtatë posi.
E vështrova pingulshëm në sy mikun tim,e vështrova me keqardhje dhe i tronditur në çast, pa u përmbajtur dot. A, të poshtërit kolegët e mi, të pasinqertët e pandreqshëm, të pakurajshmit, përse çdoherë që i kisha pyetur për XX, më kishin thënë se, më në fund, me t’u kthyer nga jashtë, ishte po aq mirë, me shëndet sa ç’kishte qenë edhe para se t’i binte ajo e flamosur sëmundje, që ia hoqi kujtesën? Ç’mirë zeza! Ku vajta e theva këmbën dhe, e takova! Ah, të kisha mbetur me bindjen se, miku im, poeti i shquar i kombit, ishte vërtet për mrekulli!
Por tani e kisha përballë dhe, veç tronditjes ,u ndjeva edhe fajtor për gjendjen e tij.
Si të veproja? Fytyra e tij si e maskuar, nuk shprehte asnjë emocion, ashtu e mpirë dhe e mbetur pa mimikë; posi posi; shtatë shtatë…
- Vemi gjëkundi për një kafe?- i propozova me ta përmbledhur njëfarësoj veten. Ç’të bëja tjetër, ta lija aty në trotuar dhe, të largohesha ?
- Kafe, kafe posi…
Ia vura dorën në sup ngrohtësisht dhe, u nisëm në atë drejtim që kishte marrë ai, para se të piqej me mua. Por me të përshkuar disa metra, ashtu pa biseduar me njeri – tjetrin, na doli përballë bashkëshortja e tij, që, kur më pa, u shkëput nga të dyja shoqet e saj, me të cilat qe zënë përkrahu dhe po fjalosej thuajse kokë më kokë dhe, erdhi e më zgjati dorën, çuditërisht e çelur në fytyrë.
- Të falënderoj që po e shoqëron XX. Ah, sa më bëhet qejfi, kur i shoh përsëri disa shokë të tij ta takojnë, ta nderojnë dhe, të rrinë me të! Për ata të vërtetët, dua të them; jo për ata që nuk të shkelin kurrë në derë kur ke gëzim, sepse nuk e përballojnë dot mbarësinë tënde, ama kur je në të keq, turren me vrap të parët e të mbijnë te pragu, sepse ndihen rehat e të plotësuar mes dertit tënd.
- Nuk ishte fare nevoja të më falënderoje për kaq gjë, aq më tepër që ne u takuam krejt rastësisht. Siç edhe e di, ka pasur gjithmonë nga ata grafomanët, që vdisnin të dukeshin ca rrugëve në krah të XX. Por mua, në vend që të më falënderoje, duhej të më kritikoje pa të bërë syri tërr, që nuk u hodha ndonjë mbrëmje andej nga spitali, kur u shtrua XX në fillim këtu në Tiranë, pa le pastaj nga shtëpia, ku do ta kisha më mbroth.
- Nuk kam të drejtë të të kritikoj; jo jo.
- Atëherë po sqarohem; nuk erdha as në shtëpi e as në spital me ndërgjegje të pastër. Pse? Sepse kurrsesi nuk desha ta shoh mikun tim në atë gjendje tepër të rënduar të ditëve të para të sëmundjes.
- Ti njihesh për njeri i fortë?
- S’jam i fortë.
- Të jetosh me një poet, por besoj se edhe me çfarëdo artisti tjetër, do të thotë, të jetosh në një farë mënyre, përgjithmonë me një të shqetësuar kronik, në mos edhe më keq. Dikur XX e dokëndisnin me shpoti, duke e përcaktuar si karakter anti institucional dhe, ku nuk e hodhën; në minierë, në fshat! Tashmë e quanin njeri që të hap telashe dhe, plasën gjersa e nxorën në pension! – Dhe iu kthye të shoqit po me atë nerv – Përse je veshur kaq hollë? Ende nuk bën aq butë sa për të dalë vetëm me një xhaketë dhe një këmishë; shih shokun tënd; ka veshur gjithë këtë xhuboto! Do të ftohesh! – e përmbylli përkujdesjen qortuese e shoqja, por poeti nuk iu përgjigj.
Ah, turfullova së brendshmi, ktheja o Zot shëndetin këtij njeriu…
- Ne po vazhdojmë. - i thashë gruas së përkorë dhe, ia vura sërish dorën në sup XX – Mirupafshim motër. Së shpejti gjithçka do të jetë si më parë. Ja, mua më njohu; më pa që së largu dhe më thirri.
- Eh, është fat i madh që nuk mbeti në shtrat! – ma ktheu dhe, sakaq u pikëllua dhe në fytyrë i ra hija …
- Vemi tek Odeoni? – i propozova XX – Tek Odeoni ti je si në shtëpinë tënde; ke njëzet vite që vete, apo jo?
- E, shtatë janë, shtatë; vemi…
Në mjedise të njohura dhe, për më tepër, edhe midis njerëzish të njohur, ku çdo objekt, çdo orendi dhe çdo portret i atyre që të qarkojnë lidhet me ngjarje dhe emocione të pafundme të jetës tënde, është më e lehtë dhe, më e pranueshme të besosh që, kujtesa e humbur mund të rikthehet, dalëngadalë, qetësisht, mu si ato pamjet e fotografive të zhytura në solucionin zhvillues.
Kështu, edhe XX , në kafenenë e tij, mes të qeshurave dhe shakave, nganjëherë edhe mes këngëve të dashura të vendlindjes së tij, por herë – herë duke dëgjuar edhe vargje të poezive të tij (duke i dëgjuar përsëritshmërisht si lutjet) mund t’i kthehet kujtesa. Kujtesa. Identiteti i tij.
Në të kundërtën, në mjedise të reja dhe të panjohura, me siguri do të çoroditej krejt, duke u keqësuar edhe më tepër…
Këto ishin bindjet e mia dhe njohuritë e mia, prandaj edhe Odeonin e gjykova si vendin më të përshtatshëm në këtë rast...
Te sheshi përpara kafenesë, te sheshi me vazo të mëdha lulesh dhe, me rrape ndanë trotuarit, vura re që tutje dy miq të rinj të XX; njeri president i një firme ndërtimi, tjetri një oficer i liruar, që mëtonte orë e çast se, kishte nisur të shkruante një monografi voluminoze të XX. Nuk i ndahej e nuk i shqitej XX, a thua se ishte ndonjë aktor ambicioz që do të luante rolin e poetit e, për këtë arsye, i nevojitej medoemos t’i mësonte gjithë huqet, veset dhe gjestikulacionet...
Dukeshin të mërzitur dhe kur na vunë re u gjallëruan dhe filluan të lëvizin si të ndërkryer.
- Tungjatjeta; - i përshëndeta ftohtë – po prisnit XX?!
- Po, por u shqetësuam sepse u vonua pak si tepër; folëm në celular me ata të familjes dhe na thanë se XX kishte dalë nga shtëpia para ndonjë ore; kupton? Nga shtëpia e XX vihet këtu vetëm për dhjetë minuta – më sqaruan, duke më vështruar me dyshim.
- Me mua nuk u vonua rrugës, pothuajse fare. Veç kësaj, isha unë që i propozova për të ardhur këtu; vetëm a do të vinte dot ?
- Posi ! E sjellin këmbët instinktivisht.
- Kështu e prisni përditë ?
- Kështu e presim, por unë qëndroj me XX veçse dy apo tri orë; më pas largohem, sepse më presin punët e mia të pambarueshme që zenë njëra – tjetrën. Rri oficeri tërë ditën...
E përqafova fort fort mikun tim, a thua se, po ndaheshim përgjithmonë dhe, ika duke ua kthyer shpinën ballkanisht atyre dy marifetçinjve, që u trembën kur e panë XX me mua, ngaqë pandehën se, ua mora dhe u rrëshqiti nga dora dhe, për pasojë u vajti dëm tërë përpjekja (e ëmbël, sigurisht) e gjeratëhershme, heroizmi romantik, psikologjinë e të cilit e përjetonin realisht, ngaqë e vetënxisnin pa pushim dhe, përgjërimi që kishin shfaqur, duke i ndenjur si tutorë pas dhe ngjitur ashpërsisht poetit të ligur, kinse për t’iu gjendur, për t’i shërbyer e për t’i bërë shoqëri terapeutike, por në të vërtetë merrej vesh lehtësisht që i brente meraku të binin sa më shumë në sy të opinionit publik dhe të vetë medias dhe kësisoj, t’iu lakohej më së fundmi emri edhe atyre anonimëve...
Poeti nuk e dinte më kush ishte, nuk e dinte më çfarë kishte krijuar dhe, nuk krijonte dot më.
Poeti nuk e dinte më ç’kohë ishte dhe, çfarë ndodhte.
Poeti nuk meditonte më, nuk qeshte e nuk përlotej më, nuk denonconte më, nuk revoltohej e nuk akuzonte më.
Poeti nuk e dinte më që ishte poet.
Poeti nuk e dinte më që jetonte.
Poeti Poeti.
Po çfarë po thosha? Ç’ishte ky epitaf që po deklamoja? Asnjë afishe nuk e kishte lajmëruar vdekjen e tij, asnjë gazetë, asnjë televizion.
Po unë, me kë eca në rrugë krah për krah disa minuta rresht?A nuk isha me poetin? Jo, nuk isha me poetin! XX kushedi sa larg kishte shkuar, kushedi sa larg…
Dita dimërore me orë të shkurtuara ishte e bukur, shumë e bukur, por vyshkej dhe e humbje shpejt, si edhe atë lulen që çel në pjerrësinë e rrezikshme me erë të shkëmbit. Por, si do t’iu përgjigjesha kolegëve dhe miqve të mi, nëse do të më pyesnin se, a e kisha takuar XX dhe, nëse po, si ishte me shëndet tashmë? O, shumë mirë, do t’iu përgjigjesha, shumë mirë …


2009

No comments: