Ngushëllimi

Më dymbëdhjetë prill të vitit 1985, shkova për ngushëllim te shtëpia e Zalos, mikut tim poet, sepse një ditë më parë, pra më njëmbëdhjetë prill, ditë më ditë me Enver Hoxhën, i kishte vdekur e ëma.Nuk kishte kaluar as një javë që, kur isha takuar rastësisht me Zalon te klubi i Lidhjes (së Shkrimtarëve) dhe, ai, na qerasi të gjithëve që u ndodhëm aty,me nga një raki, që ta uronim, sepse, siç na e shpjegoi vetë, i ngazëllyer dhe i prekur, sapo e kishin pranuar në Parti dhe, kësisoj, së shpejti do të nisej për të kryer stazhin e kandidatit në një kooperativë malore, në veri të vendit… Por se ç’kishte diçka që nuk shkonte! Se ç’më ferrohej nëpër këmbë si për të më vënë stërkëmbësin ? E çfarë kishte? Mikut tim i kishte vdekur nëna, një grua fjalëpake, e cila na kishte pritur e na kishte përcjellë kushedi sa herë ne, kolegët tekanjozë të të birit dhe ja, më së fundmi, unë po shkoja për ngushëllim, pa mundur dot ta kapja edhe varrimin, për t’ia bërë plotësisht nderin nga ana ime. Po jo, jo; patjetër që kishte diçka që nuk shkonte, përndryshe përse të ndihesha nervoz dhe si i bezdisur? E more Zot, po ku i qëlloi edhe asaj të uruare të mbyllte sytë njëherësh me Enver Hoxhën? Po ku i dihet vdekjes… Nuk i dihet jo; edhe vdekja e diktatorit na ra papritur mbi kokë të gjithëve si të na shembej çatia; njerëzit u mpinë dhe u shastisën e nuk bënin as para as mbrapa, por në përfytyrim asnjeri nga ne nuk kishte një njeri symbyllur dhe të shuar, por një përbindësh të stërmadh, të plandosur rëndueshëm në tokë, që po dekompozonte gjithçka rreth e rrotull, tek po dekompozohej edhe vetë dhe, pritej e pritej me ankth rrëqethës afrimi i një apokalipsi shfarosës… Duke ecur ngutshëm dhe pa vëmendje, nuk arrita dot t’i shmangem në kohë të duhur Zerahut, (ah, ç’emër; biri i Judës dhe Tamarës, sipas biblës, që e kisha lexuar në një fshehtësi të parrëfyeshme!) njeriut më të pavërtetë dhe më ngatërrestar, që kisha njohur në tërë jetën time. Zerahu ishte një kallëp i gatshëm i një personazhi që i ngërthen të gjitha të ligat, por unë, desha-s’desha, ndala dhe e takova:

-E more, ku po shkon kështu?–më pyeti zhbirueshëm dhe ngriti, me një gjest të prerë të dorës sprethin e kasketës leniniste–Lëre more, aman, sa të pikëlluar jemi! Po, prit, prit, sepse ende nuk e kemi marrë vesh sa ç’duhet se, ç’ gjëmë na ka rënë! Mirëpo, çfarë do të bëjmë ne pa Enverin, hë?! Na ka lënë Veprat, do të thoshe ti; ja t’i hapim e t’i lexojmë dhe, të mos hedhim asnjë hap përpara, pa i nxënë aq sa duhet porositë e Tij! Mirë, mirë, por nuk është njëlloj; ngado që ta shohësh. Mjerë ky vend, mjerë ne! Por Partinë na e la të fortë, shkëmb graniti na e la! Ore, po nuk më the, ku po vete zotrote , apo ke dalë ngaqë nuk të rrihet dot mbyllur në shtëpi? Ç’e pyet, ashtu jemi të gjithë. Si the, si the?

-Po shkoj për ngushëllim te Zalua; i ka vdekur e ëma. E varrosën sot paradite, por unë nuk munda të marr pjesë.

-Ç’vdekje more dhe, ç’varrim! Jeni në rregull nga trutë ju të artit? Sepse ju, gjithmonë keni qenë problem për Partinë! Ka vdekur Enver Hoxha; janë shpallur pesë ditë zie dhe, vdekje të tjera nuk ka! Iku duke më shtyrë urrejtshëm me krah, a thua se , trupi im e pengonte të çante përpara , ndërkohë që shfrynte dhe turfullonte si kalë. A, ndyrësirë, ndyrësirë e keqe, e shava me veten time, sa shpejt do të të pështyj publikisht mu në surrat… Si t’ia bëja? Mbrapsht kurrsesi nuk kthehesha më, por aty për aty vendosa që, po të hasja tjetër kënd në udhë, t’i shmangesha, ose, së paku të mos i tregoja se, për ku isha nisur; veçse kështu do të arrija të shpëtoja nga komentet dhe interpretimet njollosëse. Çfarë njerëzish! Po kush nuk ishte hedhur përpjetë nga çlirimi dhe ngazëllimi dalldisës, pas hutimit të parë, nëpër ato dhomat e vogla të shtëpive të mjera? Kush nuk kishte filluar të ëndërronte? Kujt nuk ia përfshiu fytyrën një buzëqeshje e pabindur dhe, kujt nuk iu shembën me rropamë ca mure përmbyllës, me të vdekur diktatori? Por frika qenkësh si e ftohta e dheut; nuk del lehtë… Mua, më rrinte mendja te monumenti i Leninit dhe, i Stalinit, të cilët (si çdoherë, me sarkazëm) një gazetar i huaj, i kishte quajtur spaletat e bulevardit të paradave. Më bëhej sikur nuk do t’i gjeja më atje, lart, mbi piedestale… O Zot, o Zot; në shtëpinë e Zalos , kishte aq pak njerëz sa, m’u duk sikur kisha hyrë gabimisht. Mos ndoshta e ëma e tij lëngonte ende në shtrat pa i dalë shpirti dhe, unë po iu shfaqesha mu si ajo kukuvajka që ndjell keq? Por jo, jo…

-Urdhëroni …- më ftoi me zë të mekur e motra e Zalos.

-Ngushëllime!–thashë dhe ia zgjata dorën ngrohtësisht. Më pas ia zgjata gruas së tij dhe, dajës, të vëllait të së ndjerës. Dera e dhomës përballë meje, dera e studios së stazhierit komunist ishte e mbyllur. Sakaq u ula dhe, fill pas meje u ulën edhe të tjerët, a thua se, po zbatonin një mizanskenë drame. Por, dihej, që në mort, formulat e ngushëllimit dhe të shpresës për të ardhmen, disa lëvizje dhe vetë mimika e fytyrës, ishin përgjithmonë të përcaktuara... Po miku im, i zoti i punës, si të thuash, ku ishte? Ra një heshtje e poshtër, nga ato që , kur zgjasin ca si tepër të duket sikur të balsamosin, por e mori fjalën daja dhe, substanca e heshtjes u shpërbë:

-Eee; ç’e gjeti këtë Shqipërinë tonë të gjorë! Vetëm Enveri mund ta udhëhiqte drejt fitoreve të njëpasnjëshme Shqipërinë! Këto ditë zie mund t’i shkosh për ngushëllim në shtëpi çdo shqiptari. Megjithatë, ne nuk duhet të na mundë pesimizmi; ne i kemi ndërkohë nëpër duar veprat e shokut Enver; t’i mësojmë përmendsh ato dhe, të ndriçohemi… Piva rakinë që më vunë përpara, e piva me një nervozizëm të përmbajtur dhe, kur mora në dorë filxhanin e kafesë, pa pyetur aspak për llomotitë me zhargon partiak të kryesuesit (me sa kuptohej) të agjitpropit të fisit, fola me shumë seriozitet:

-Ngushëllime edhe një herë për nënën!–dhe iu drejtova së bijës, motrës së Zalos–T’ju ketë lënë uratën dhe, ju ardhshim për gëzime! Ngushëllime edhe ju për motrën!–dhe iu drejtova të vëllait, dajës, teksa gruas së Zalos i tunda kryet.

-Faleminderit, faleminderit!–ma kthyen në kor–Gëzime paçi edhe ju...

-Iku nëna-u kujtua të përlotej e bija, por të paktën na la të tërëve të rregulluar, me punë e me kalamaj plot. Nuk mori asnjë peng me vete.

-Njerëzit e mirë dhe të ndershëm, kështu ikin zakonisht – predikova unë.

-Ja, iku në të njëjtën ditë me Enverin!–ndërhyri daja, me siguri i bindur se, më mbështeste mua.

-O, po ime motër nuk do të mund të jetonte asnjë ditë pas Enverit. Ah, çfarë veteraneje ishte ajo…

-Po ku është Zalua?–pyeta unë, duke i mëshuar fort habisë.

-O, desha t’jua thosha sapo erdhët, por ndërrova mendjen menjëherë, sepse, si kolegë që jeni–u justifikua daja–arsyetova, se duhej ta dije para meje se, me çfarë është i zënë.Zalua është mbyllur që dje pasdite ja, aty te studioja e tij–dhe më tregoi me dorë atë derën e mbyllur

-Nuk ka lëvizur nga vendi përveçse kur iu desh të vinte në varrim. Ka marrë porosi nga Lart që të shkruajë sa më shpejt që të jetë e mundur një elegji për Enverin, por një elegji që do të përfundojë me optimizëm dhe me shpërthime të zjarrta panegjirike. I duhet ta dorëzojë për botim jo më vonë se sonte.

-Për Enverin po këndon i gjithë populli!–u rrëmbye e motra.

-Për Enverin do të këndojë bota mbarë!–bubulloi daja…

Përfitova nga ardhja e dikujt tjetër dhe u çova. Dhe ika. Zalo, Zerah, zazezu zuziza zëzëzë; ah, por në kthim e dija unë se si do të përgjigjesha, po të më pyeste ndokush se, ku kisha qenë.Te Zalua, te Zalua; kishte hapur shtëpinë dhe priste ngushëllime për Enverin…  

 

1995